Utrecht 05-11-2017 tentoonstelling
LUTHER EN DE REFORMATIE
GEB: 10-11-1483 IN EISLEBEN (D).
OVERLEDEN: 18-02-1546 IN EISLEBEN.
BEGRAVEN IN WITTENBERG.
Hierboven 2 plaatjes van Luther.
Eentje welbekend en de andere met een zwaan
De zwaan is het symbool geworden van Luther.
Hij zag zichzelf als een zwaan puur en zuiver.
Het is ook HET symbool van de Lutherse kerken.
Het staat op de kerk zoals onze haan en het komt terug in b.v. de kelken en andere gebruiks voorwerpen.
HET BEGIN!
EN DE HOOFDROLSPELERS.
Luther werd in 1505 een monnik een Augustijner monnik die zich toenemend ergerde aan de Paus eigenlijk heel Rome en vooral de daarbij behorende aflaten.
Hij vond dit zo schandalig dat hij de leer van Jan Hus die in 1415 al een beetje de reformatie voorspelde voortzette.
In deze aanloop naar de reformatie speelde enkele mensen een hoofdrol.
LUTHER IN DUITSLAND.
CALVIJN IN NEDERLAND>>>HOLLAND.
ZWINGLI IN ZWITSERLAND.
Ze dachten eender alleen de een iets fanatieker dan de ander misschien.
VERDER.
JOHAN TETZEL: een aflaat prediker die de wrevel van Luther op wekte met zijn verkoop praatjes.
Voornamelijk verkocht hij aflaten om NIET in het vagevuur te komen maar rechtstreeks naar de hemel.
Dit voor de levende maar hij bezwoer de mensen de aflaten ook te kopen voor de al lang overledenen die nog steeds in het vagevuur wachten.
Veel meer mensen deden aan de aflaat handel maar Tetzel had de hulp van de Bisschop en dus ook van de Paus.
ALBRECHT VAN BRANDENBURG: Een aartsbisschop met schulden en werkgever van Tetzel.
PAUS LEO X.: Een Paus die van het goede leven houd en met een gat in zijn hand en die een nieuwe Sint Pieter wil bouwen, een hele grote en mooie.
FREDERIK III: Keurvorst van Saksen die Luther red als zijn leven in gevaar is.
De Katholieke kerk speelt heel goed in op de aflaten met het verhaal over het vagevuur.
De Sint Pieter moet er komen en via de Bisschop en Johan Tetzel lijkt het er gemakkelijk van te komen.
Dit tot zeer grote ergernis van Luther die vind dat je genade alleen van God kan krijgen, alleen God kan je vergeven als het berouw uit je hart komt en niet door boetedoening door aflaten.
Luther heeft er 95 stellingen over geschreven die hij in 1517 op de kerkdeur van Wittenberg schrijft.
Er wordt niet gebeiteld of gespijkerd.
Zie schilderij.
Hij schrijft de stellingen met een enorme veer die door een van zijn volgelingen wordt ondersteunt.
Ook de zwaan is hier aanwezig.
Hieronder vind je 2 stellingen
In 1512 promoveert Luther op de Heilige schrift.
Ook omarmt hij de inmiddels aanwezige boedrukkunst want hij heeft zijn leer, stellingen en lezingen opgeschreven maar met de boekdrukkunst is de verspreiding ineens enorm en beginnen ook andere landen de Leer van Luther in de gaten te krijgen en komen er vele vertalingen.
LUCAS CRANACH: Vriend van Luther en kunstenaar heeft hierbij wel heel goed geholpen.
Want de eerste geschreven en gedrukte uitgaves werden nog betiteld als een saai boekse.
Maar later met tekeningen en illustraties van Cranach werd het stukken beter.
Hieronder 2 voorbeelden van het saaie boekse en een al beter.
Helaas door de weerspiegeling geen foto van een nog mooier exemplaar.
Deze mooie bewerkte boeken met houtsneden in Renaissance stijl samen met mooie pamfletten wordt het merk Luther.
Na de stellingen doet KAREL V Luther in de Ban.
En ook Desiderius Erasmus eerder een groot aanhanger van Luter neemt afstand door openlijk aan verschillende stellingen te twijfelen.
Maar stelde eerder wel de aflaat aan de kaak.
Ook de Paus bestempelde 41 stellingen als een dwaling.
En Christenen mogen de boeken niet meer lezen
In 1518 komt de Nederlandse vertaling waar de aflaat in begrijpelijke taal wordt uitgelegd.
In 1520 komt er een Pauselijke bul waarin de Paus aan Luther vraagt om op te houden.
1521 Luther verbrand de bul.
1523 Luther legt Monniks kleed af en de 1e Nederlandse vertaling van het nieuwe testament komt uit.
Luther trouwt met een uitgetreden non wat een groot schandaal werd en kregen 5 kinderen.
1524 Erasmus twijfelt over de leer van Luther over de vrije wil.
1534 Calvijn breekt met zijn kerk en zijn theologie slaat aan in de Noordelijke Nederlanden.
1536 Menno Simons breekt met de kerk en wordt voorman van de Doopsgezinden.
Hierna nog enkele schilderijen uit de tentoonstelling en nog 2 stellingen.
Johan Tetzel en zijn aflaat handel.
Dit komt niet uit de tentoonstelling maar uit het blad Historia.
Titel van het schilderij "blazen maar"
Luther en Calvijn en medegelovigen die vergaderen met een kaars.
Onder de tafel de katholieken die de kaars willen uitblazen.
De boot als katholieke kerk.
Met Jesus aan het kruis waaruit de borst 7 stroompjes bloed komen, duidend op de 7 sacramenten.
In het water de reformatie ketters met Luther en Calvijn dicht bij het schip.
Maar ook Menno Simons en Jan Hus.
Helaas weet ik niet meer wat dit schilderij is of betekend.
Maar ik vond het heel mooi.
Een overspelige vrouw wordt door Schriftgeleerden en Farizeeers bij Jezus gebracht.
Ze vragen of ze haar moeten stenigen want dat staat in de wet.
En Jezus antwoord: Hij die zonder zonden is werpe de eerste steen.
Dit is een kopie van het officiële doodsmasker van Luther.
Deze kopie komt in het Luther museum wat in Amsterdam wordt voorbereid.
Hieronder volgen nog 2 stellingen.
EINDE VAN HET VERSLAG VAN DE TENTOONSTELLING.
Maar over Luther is zoveel meer te lezen en hopelijk binnenkort te bezoeken in Amsterdam.